EP.2 Energy Transition: เมื่อ "แสงอาทิตย์" เปลี่ยนดุลอำนาจมหาอำนาจโลก

ส่วนที่ 5: การตอบสนองของโลก: การแข่งขันหลายขั้วเพื่ออธิปไตยทางพลังงาน
เพื่อตอบสนองต่อความท้าทายทางภูมิรัฐศาสตร์ที่เกิดขึ้นจากการครอบงำห่วงโซ่อุปทานพลังงานสะอาดของจีนและการพึ่งพิงแร่ธาตุสำคัญที่กระจุกตัว สหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป อินเดีย และพันธมิตรสำคัญอย่างออสเตรเลีย ได้เริ่มดำเนินกลยุทธ์ตอบโต้ที่ครอบคลุม นโยบายเหล่านี้ถือเป็นการยอมรับโดยตรงว่าการพึ่งพิงจีนในด้านการผลิตเทคโนโลยีสะอาดและการแปรรูปแร่ธาตุเป็นความเปราะบางทางยุทธศาสตร์ที่ต้องได้รับการแก้ไขอย่างเร่งด่วน

สหรัฐอเมริกา - พระราชบัญญัติลดเงินเฟ้อ (Inflation Reduction Act - IRA)
IRA ถือเป็นกฎหมายด้านสภาพอากาศและพลังงานที่สำคัญที่สุดในประวัติศาสตร์ของสหรัฐอเมริกา โดยจัดสรรงบประมาณหลายแสนล้านดอลลาร์เพื่อเร่งการเปลี่ยนผ่านสู่พลังงานสะอาด กลไกหลักในการดึงฐานการผลิตกลับประเทศ (reshoring) คือชุดมาตรการลดหย่อนภาษีที่ทรงพลัง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง Section 45X Production Tax Credit ซึ่งจ่ายเงินให้กับผู้ผลิตโดยตรงสำหรับทุกชิ้นส่วนที่ผลิตในประเทศ และ Section 48C Investment Tax Credit ซึ่งให้เงินอุดหนุนสูงถึง 30% ของต้นทุนการลงทุนในการสร้างหรือขยายโรงงานผลิตเทคโนโลยีสะอาด นโยบายเหล่านี้คือการยอมรับอย่างตรงไปตรงมาว่ากลไกตลาดเพียงอย่างเดียวไม่สามารถสร้างห่วงโซ่อุปทานในประเทศที่มั่นคงได้เมื่อต้องเผชิญหน้ากับคู่แข่งเชิงยุทธศาสตร์ที่ได้รับการอุดหนุนจากรัฐอย่างจีน  

สหภาพยุโรป - พระราชบัญญัติอุตสาหกรรมสุทธิเป็นศูนย์ (Net-Zero Industry Act - NZIA)
การตอบสนองของสหภาพยุโรปผ่าน NZIA มีเป้าหมายเพื่อให้แน่ใจว่ากำลังการผลิตภายในสหภาพยุโรปสามารถตอบสนองความต้องการเทคโนโลยีสุทธิเป็นศูนย์เชิงยุทธศาสตร์ได้ อย่างน้อย 40% ภายในปี 2030 แทนที่จะใช้วิธีอุดหนุนการผลิตโดยตรงเหมือน IRA ของสหรัฐฯ NZIA มุ่งเน้นไปที่การเร่งรัดกระบวนการอนุญาตสำหรับ "โครงการเชิงยุทธศาสตร์" (Strategic Projects) และการใช้เกณฑ์ที่ไม่ใช่ราคา (Non-price criteria) ในการจัดซื้อจัดจ้างของภาครัฐและการประมูลโครงการพลังงานหมุนเวียน สิ่งนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อสร้างตลาดที่มีการป้องกันสำหรับผลิตภัณฑ์ที่ผลิตในสหภาพยุโรป ซึ่งอาจมีราคาสูงกว่า แต่มีความมั่นคงทางยุทธศาสตร์มากกว่า  

อินเดีย - โครงการจูงใจที่เชื่อมโยงกับการผลิต (Production Linked Incentive - PLI)
ยุทธศาสตร์ของอินเดียคือการสร้างระบบนิเวศการผลิตพลังงานแสงอาทิตย์แบบบูรณาการในแนวดิ่งภายในประเทศ เพื่อลดการพึ่งพาการนำเข้าอย่างหนัก โครงการ PLI ให้สิ่งจูงใจทางการเงินแก่บริษัทต่างๆ โดยอิงจากยอดขายโมดูลแสงอาทิตย์ประสิทธิภาพสูงที่ผลิตในอินเดีย โดยโครงการระยะที่สอง (Tranche-II) มีเป้าหมายที่จะสนับสนุนการสร้างกำลังการผลิตในประเทศเกือบ 40 กิกะวัตต์  

พันธมิตรด้านทรัพยากร - ยุทธศาสตร์แร่ธาตุสำคัญของออสเตรเลีย
ในฐานะประเทศที่อุดมด้วยทรัพยากร ยุทธศาสตร์ของออสเตรเลียคือการก้าวข้ามจากการเป็นเพียงผู้ขุดแร่เพื่อส่งออก "ยุทธศาสตร์แร่ธาตุสำคัญ 2023-2030" (Critical Minerals Strategy 2023-2030) มีเป้าหมายที่จะขยายภาคอุตสาหกรรมโดยดึงดูดการลงทุนเข้าสู่ขั้นตอนการแปรรูปและการถลุงแร่ในขั้นปลายน้ำ โดยมีเป้าหมายที่ชัดเจนในการเป็นผู้จัดหาที่เชื่อถือได้ให้กับ "พันธมิตรที่มีแนวคิดเดียวกัน" (likeminded partners)  

นโยบายระดับชาติเหล่านี้ไม่ได้ถูกดำเนินการอย่างโดดเดี่ยว แต่ถูกออกแบบมาเพื่อให้เชื่อมโยงและเสริมซึ่งกันและกัน สิ่งนี้กำลังสร้างระบบนิเวศพลังงานสะอาดของโลกที่แตกต่างกันสองระบบขึ้นมาอย่างแข็งขัน: กลุ่มแรกคือกลุ่มที่เน้นจีนเป็นศูนย์กลาง และกลุ่มที่สองคือกลุ่มที่สอดคล้องกับตะวันตก ซึ่งกำลังก่อตัวขึ้น ภูมิทัศน์ทางภูมิรัฐศาสตร์ด้านพลังงานในอนาคตจึงไม่ได้มีขั้วเดียว แต่จะเป็นแบบสองขั้ว (bipolar) การแข่งขันระหว่างสองกลุ่มนี้จะเป็นตัวกำหนดความสัมพันธ์ระหว่างประเทศในทศวรรษต่อๆ ไป

ส่วนที่ 6: บทสรุป: การนำทางแผนที่ภูมิรัฐศาสตร์พลังงานใหม่
การวิเคราะห์ตลอดทั้งรายงานนี้ได้ฉายภาพการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในดุลอำนาจของโลก ซึ่งขับเคลื่อนโดยการปฏิวัติพลังงานที่กำลังดำเนินอยู่ การเปลี่ยนผ่านจากระบบที่พึ่งพาเชื้อเพลิงฟอสซิลที่หายากและกระจุกตัวทางภูมิศาสตร์ ไปสู่ระบบที่ตั้งอยู่บนพลังงานแสงอาทิตย์ที่มีอยู่ทุกหนทุกแห่งและเทคโนโลยีที่ผลิตขึ้นได้ ถือเป็นการปฏิวัติทางภูมิรัฐศาสตร์ขั้นพื้นฐาน อำนาจกำลังย้ายจากเจ้าของทรัพยากร (รัฐปิโตรเลียม) ไปสู่ผู้เชี่ยวชาญด้านการผลิตและเทคโนโลยี (รัฐอิเล็กตรอน)

สรุปการปรับเปลี่ยนดุลอำนาจครั้งใหญ่
ผลลัพธ์หลักของการเปลี่ยนแปลงนี้คือการเกิดขึ้นของระเบียบพลังงานแบบสองขั้ว (Bipolar Energy Order) โดยมีขั้วอำนาจที่ชัดเจนสองขั้ว: ขั้วอำนาจที่นำโดยจีน ซึ่งมีการบูรณาการสูงและควบคุมห่วงโซ่อุปทานส่วนใหญ่ในปัจจุบัน และขั้วอำนาจที่สอดคล้องกับตะวันตก ซึ่งกำลังพยายามสร้างทางเลือกที่ยืดหยุ่นและปลอดภัยผ่านการแทรกแซงของรัฐอย่างมหาศาล โลกกำลังแลกเปลี่ยนการพึ่งพิงชุดหนึ่งกับอีกชุดหนึ่ง ความเสี่ยงจากการหยุดชะงักของอุปทานจากความขัดแย้งในตะวันออกกลางกำลังถูกแทนที่ด้วยความเสี่ยงจากการหยุดชะงักของอุปทานจากมหาอำนาจด้านการผลิตเพียงรายเดียว (จีน) และผู้จัดหาแร่ธาตุสำคัญเพียงไม่กี่ราย ธรรมชาติของความมั่นคงทางพลังงานได้เปลี่ยนแปลงไปอย่างถาวรแล้ว

ข้อเสนอแนะเชิงกลยุทธ์สำหรับอนาคต
เพื่อที่จะประสบความสำเร็จและรักษาความมั่นคงในระเบียบพลังงานใหม่นี้ ผู้กำหนดนโยบายควรพิจารณาดำเนินการตามข้อเสนอแนะเชิงกลยุทธ์ดังต่อไปนี้:

การกระจายความเสี่ยงและ "Friend-Shoring": ต้องดำเนินนโยบายอย่างจริงจังในการกระจายความเสี่ยงของห่วงโซ่อุปทาน ทั้งในด้านการผลิตและโดยเฉพาะอย่างยิ่งการแปรรูปแร่ธาตุสำคัญ โดยให้ความสำคัญกับการสร้างพันธมิตรกับประเทศที่มีแนวร่วมทางภูมิรัฐศาสตร์

การสร้างพันธมิตรเชิงกลยุทธ์กับประเทศที่อุดมด้วยทรัพยากร: ต้องสร้างความร่วมมือทางเศรษฐกิจและเทคโนโลยีที่ลึกซึ้งและเป็นประโยชน์ร่วมกันกับประเทศที่อุดมด้วยแร่ธาตุ

การลงทุนในเทคโนโลยีรุ่นต่อไป: ต้องมุ่งเน้นการวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีที่จะช่วยลดการพึ่งพาแร่ธาตุสำคัญในปัจจุบัน เช่น แบตเตอรี่โซเดียมไอออน หรือเคมีของเซลล์แสงอาทิตย์รูปแบบใหม่

การประสานงานนโยบายระหว่างพันธมิตร: เพิ่มการประสานงานนโยบายอุตสาหกรรมระหว่างประเทศพันธมิตร เพื่อหลีกเลี่ยงการแข่งขันกันให้เงินอุดหนุนที่สิ้นเปลือง

การส่งเสริมเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy): ต้องลงทุนอย่างจริงจังในโครงสร้างพื้นฐานสำหรับการรีไซเคิลและการนำกลับมาใช้ใหม่ของแบตเตอรี่และแผงโซลาร์เซลล์ การทำเช่นนี้ไม่เพียงแต่ช่วยลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม แต่ยังสร้างแหล่งแร่ธาตุสำคัญที่มั่นคงภายในประเทศ ซึ่งจะช่วยลดความต้องการในการสกัดแร่ใหม่และลดการพึ่งพิงจากต่างประเทศในระยะยาว  

การเปลี่ยนผ่านพลังงานไม่ใช่เป็นเพียงเรื่องของสิ่งแวดล้อมหรือเศรษฐศาสตร์ แต่เป็นแกนกลางของการแข่งขันทางภูมิรัฐศาสตร์ในศตวรรษที่ 21 ประเทศที่สามารถปรับตัว สร้างห่วงโซ่อุปทานที่ยืดหยุ่น และเป็นผู้นำด้านนวัตกรรมทางเทคโนโลยีได้สำเร็จ จะเป็นผู้กำหนดระเบียบโลกใหม่ในทศวรรษต่อๆ ไป

ติดต่อสอบถามและประเมินหน้างานฟรี:
บริษัท ทรัพย์ศฤงคาร เอ็นจิเนียริ่ง จำกัด (SKE Solar)
โทร: 045-905-215
เว็บไซต์: www.supsaringkan.co.th
Facebook: facebook.com/SKESolarEnergyUbon
LINE: @supsaringkan97
#โซลาร์เซลล์ #ติดตั้งโซลาร์เซลล์ #ลดค่าไฟ #SKESolar #พลังงานแสงอาทิตย์ #การลงทุน